UNESCO Miraslarını Keşfedin

UNESCO Miraslarını Keşfedin

Selçuk Gezilecek Yerler

İzmir’in Selçuk ilçesinin tarihi 9.000 yıl önceye kadar uzuyor.
Arkeoloji, tarih, din ve kültür açısından dünyanın en önemli merkezlerinden biri.
Bronz Çağı sonundan günümüze kadar kesintisiz bir yaşamın devam ettiği, tarihi dokularla bezeli bir coğrafyadan söz ediyoruz.
Benim de bir dönem yaşadığım Selçuk, kıymetini pek de bilmediğimiz çok katmanlı zengin kültürel ve tarihi değerlere sahip.
Hepsi de güzel hepsi de görmeye değer.

Prehistorik, Arkaik, Klasik, Helenistik, Roma, Bizans, Selçuklu, Aydınoğulları, Osmanlı ve modern dönem kalıntılarını bir araya getiren benzersiz bir yer.
Selçuk, geçmişin izlerini süreceğiniz dünyanın önde gelen turizm merkezlerinden biri.
Tarihsel miras bugünkü yerleşimle iç içe geçmiş.
Çoğu zaman şöyle bir bakıp geçtiğimiz bu coğrafya aslında çok değerli.
Dünyada başka hiçbir bölgede böyle birkaç bin yıl süren ve çeşitli kültürleri bir arada içeren bir yerleşim modeli yok.

Neolitik Çağ’dan günümüze kadar kesintisiz nüfus barındıran bu değerli coğrafya 21 yıllık bekleyişin sonunda UNESCO Dünya Kültür Mirasına girdi.
Artemis Tapınağı, St. Jean Kilisesi, Ayasuluk Kalesi ve İsa Bey Camii’nin bulunduğu Ayasuluk Tepesi, Çukuriçi Höyüğü, Efes Antik Kenti ve Meryem Ana Evi’nden oluşan dört bölge bugün UNESCO Listesinde.

Selçuk Efes’in tarihi

Efes denince bizim aklımıza Efes Antik Kenti geliyor.
Oysa ki antik dönemde Efes, Ayasuluk Kalesi, Artemis Tapınağı ve şimdiki Efes Antik Kentini kapsayan 8 km karelik bir alana yayılan bir coğrafyanın adıydı. Üstelik Efes tarih boyunca coğrafi sebepler ve savaşlar nedeniyle 4 defa yer değiştirdi.
Bugün Efes Antik Kenti’nde gördüğümüz göz kamaştırıcı yapılar Roma döneminden kalma.
Ayasuluk Tepesi civarında yeşeren yerleşimin Roma İmparatorluğunun mega kentlerden biri olmaya yükselmesinin hikayesi oldukça uzun.

Selçuk’un merkezde yer alan kalenin de olduğu Ayasuluk Tepesi ilk yerleşim yeriydi ve burada Anadolu Kavimleri ve Hititlerin yaşadığı biliniyor.
Hitit yazıtlarında geçen Arzawa Krallığı’nın başkenti Apasas olduğu düşünülüyor.
Apasas daha sonra Ephessus oldu. Yunan adasından gelen ilk kolonicilerin Efes’e katılmasıyla bölge gelişir.
Tarihte parayı ilk kullanan Lydia Kralı Kroisos bölgeyi ele geçirince kent halkını Antik dünyanın 7 harikasından biri olan Artemis Tapınağı çevresindeki düzlüğe sürer ve burada II. Efes kurulur.

St. Jean’dan Selçuk manzarası

Daha sonra Büyük İskender gelir ve bölgeyi alır.
Büyük İskender’in generallerinden Lysimakhos, Artemision civarındaki yerleşimin yerini değiştirerek 2,5 km güney batıdaki şimdiki Efes’in olduğu yere taşır ve III. Efes’i kurar.
Modern şehircilik anlayışına uygun birbirini dik kesen caddelerden oluşan yeni kent, Helenistik dönemde çok gelişir ve Akdeniz’in en önemli ticari limanlarından biri haline gelir.
Tüccar kitlesi ve yabancıların akın eder, çok etnik bir nüfusu oluştur.

MÖ 129’da Efes Roma toprağına dâhil edilir.
Dönemin en büyük limanlardan birine sahip olan Efes, Küçük Asya eyaletinin başkenti olarak imparatorluğun mega kentlerden biri haline gelir ve nüfusu 200.000 kişiye ulaşır.
1. yüzyılda Hristiyanlığın kurucusu sayılan Aziz Paul Efes’te 3 yıl kalır ve ünlü vaazlarını verir.

Bizans Çağında şimdiki Efes’in limanının alüvyonlarla dolmasıyla şehrin yeri tekrar değiştirilir ve I. Efes’in kurulduğu Ayasuluk Tepesi’ne taşınır, IV. Efes dönemi başlar.
Bu dönemde Hristiyanlığın önemli azizlerinden St. Jean’ın mezarı da buradadır ve üzerine önemli bir kilise inşa edilmiştir.

selçuk efes

önde Artemis Tapınağı, arkada İsa Bey Camii ve Ayasuluk Tepesi

Selçuklular 14. yüzyıl başlarından itibaren bölgeye gelir.
Aydınoğulları Bizans’ı yenerek bölgeyi alır ve bir süre beylik merkezi olan Ayasuluk adını kullanılır.
Osmanlı Dönemi’nde de Ayasuluk olarak kullanılmaya devam edilir.
İttihat ve Terakki Partisi 6 Kasım 1914’te, partinin genel politikası olarak bazı kaza ve köylerin adlarını değiştirdiği dönemde Ayasuluğ ismi Selçuk olarak değiştirilir ve Şirince Belediyesi’ne bağlanır.
Kurtuluş̧ Savaşı sonrasında bir süre Akıncılar adıyla anılan Selçuk, 1 Ocak 1943’te Kuşadası’na bağlanır
Son olarak Selçuk 19 Haziran 1957’de İzmir’e bağlanarak ilçe yapılır.

Selçuk gezilecek yerler

Selçuk gezi rehberi tadında geniş bir içerik hazırladım.
Selçuk Efes, Yunan, Roma, Bizans ve Türk dönemlerine ait değerli anıtların ve mirasın sergilendiği geniş bir arkeolojik park olarak düşünülmeli.
Selçuk merkezde yer alan Ayasuluk Tepesi gezinin başlangıç yeri olabilir.
Burada Ayasuluk Kalesi ve St. John Bazilikası yer alıyor.
Burayı gezdikten sonra tepenin batı yakasında olan İsa Bey Cami ve İsa Bey Hamamı görülebilir.
Efes’e geçmeden önce yakındaki Artemis Tapınağı rotaya konabilir.
1 km ileride de Efes Antik Kenti Yer alıyor.
Efes’te çıktıktan sonra Meryem Ana Evi ziyaret edilebilir.
Yedi Uyuyanlar Mağarası ve Pamucak Sahili günün sonuna bırakılabilir.
Şirince ise başlıbaşına vakit ayırmayı hakeden, konaklama için önerdiğim yer.

1. Ayasuluk Kalesi

Selçuk Kalesi olarak da biliniyor.
Efes’in ilk yerleşim yeri Ayasuluk Tepesi arkeolojik açıdan çok değerli bir yer.
Selçuk’un girişinde hemen solda kalan tepede yer alan Ayasuluk Kalesi ise Ayasuluk Tepesinin zirvesinde Selçuk’un başına konulmuş bir taç gibi duruyor.
Bizans, Aydınoğulları ve Osmanlı dönemlerinden kalan hisarın 15 kulesi, 2 kapısı var.
Tek kubbeli ve minaresi kısmen sağlam kalabilmiş Kale Camii, kale hamamı, sarnıç gibi yapıların durumu sağlam.
Coğrafyanın güzelliğini ve tarihsel dokuyu yukarıdan izlemek için enfes bir konumda.
Selçuk Kalesi giriş ücreti 10 TL.

2. UNESCO Mirası St. John Bazilikası

selçuk görülecek yerlerHz. İsa’nın en genç havarisi ve aynı zamanda İncil’in yazarlarından Aziz Yuhanna (St. Jean Theologos) mezarı ve üzerine yapılan bazilika Selçuk gezilecek yerler listesindeki en değerli yerlerden biri.
Hristiyanlık inanışına göre çarmıhtaki Hz. İsa, annesini en sevdiği ve en genç havarisi Yuhanna’ya emanet etmiş.
Havari Yuhanna MS 37-48 yıllarında Meryemana ile birlikte Efes’e gelip burada yaşadığı ve öldüğü kabul ediliyor. Öldükten sonra vasiyetine uygun olarak Ayasuluk Tepesine gömülmüş.
Hristiyanlığın yayılmasıyla önce anıt mezarı, sonraki dönemlerde üzerine bazilika yapılmış.
12. yüzyılda kutsal mezar kalıntılarının İstanbul’daki Havariyun (Azizler) Kilisesine taşındığı biliniyor.

St. John Bazilikası, Efes’te Artemis Tapınağı’ndan sonra yapılan en büyük dini yapı.
Bizans İmparatoru Justinianos ve karısı Theodora tarafından yaptırılan kilise, haç planlı tasarlanmış.
Artemis Tapınağından çıkarılan kesme taş bloklar kullanılmış.
Orta Çağ’dan itibaren Hıristiyanların hac mekânı haline gelmesiyle ayrı bir öneme sahip.
Selçuk’taki en değerli tarihi miraslardan biri.
Her yıl milyonlarca Hristiyan hacı olmak için burayı ziyaret ediyor.
UNESCO Listesinde yer alıyor.
Giriş ücreti 10 TL.

3. İsa Bey Cami

isabey cami selçuk gezilecek yerler

Anadolu cami mimarisinin ilk ve en güzel örneklerinden İsa Bey Camii, Aydınoğulları’ndan İsa Bey tarafından 1374-1375 yılları arasında Ayasuluk Tepesi’nde yaptırtmış. Görkemli bir taç kapıdan camiye giriyorsunuz.
Bahçesinde Beylikler Dönemi’ne ait çeşitli mezar taşları var.
Caminin batı yönündeki duvarları mermerle kaplı, diğer cepheler ise kesme taştan yapılmış.

Artemis Tapınağından çıkarılan kesme taş bloklar cami yapımında kullanılmış.
Zengin süslemeler ve çiniler olsa da Osmanlı dönemli camilerine göre oldukça sade.
UNESCO Listesinde yer alan cami 19. yüzyılda kervansaray olarak da kullanılmış.
Hemen yakınında harap durumda İsa Bey Hamamı yer alıyor.
Artemis Tapınağı ile St. Jean Kilisesi arasında yer alıyor.

4. Artemis Kutsal Alanı

selçuk artemis tapınağı

Lidya kralı Croesus (Karun) tarafından Tanrıça Artemis’e ithafen MÖ 550’de tamamen mermerden yapıldı. Antik çağda mermerden yapılmış en büyük anıtsal ölçüdeki ilk mimarlık eseriydi.
Dönemin en büyük heykeltıraşları tarafından kutsal alan üzerine yapılan tapınak 125 metre uzunluğa, 65 metre genişliğe ve 25 metre yüksekliğe sahip olduğu tahmin ediliyor.
Artemis Tapınağı’nın yeri, yörenin halkı tarafından tapınılan Kibele’ye ait bir kutsal alandı.
Artemis Tapınağı, Efeslilerin hem tanrıçaya inançlarını sundukları dini bir yapı hem de pazar yeriydi.
Geçirdiği bir yangın sonrası harap duruma düşen tapınağın mermerleri başka yerlerde kullanıldı.

Antik dünyanın 7 harikasından biri olan Artemis Tapınağı’ndan ne yazık ki geriye fazla bir şey kalmamış.
Ören yerinden birkaç sütun ve bazı bloklar duruyor.
Alanı gezemiyor, sadece fotoğraf çekebiliyorsunuz.
UNESCO Listesindeki Artemis Tapınağından iki heykel bugün Selçuk Müzesinde yer alıyır.
Artemis Tapınağı’na ait kabartmalı sütunlar ve Arkaik sütun başlıklarından bazı parçalar British Museum’da sergileniyor. Ziyaret ücretsiz.

5. Efes Antik Kenti

Büyük İskender’in generalinin kurduğu Efes, Helenistik dönemden Roma dönemine ve Roma döneminden Hıristiyanlığın doğuşuna ve onun kurumsallaşmasına kadar en iyi kentleşme, mimarlık ve dinsel tarih temsillerine ev sahipliği yapmış bir yer.
Farklı dönemlerden en rafine ve iyileştirilmiş mimarlık ve kentsel planlama örneklerine sahip.
Efes Antik Kenti‘nin mermer sokaklarında dolaşırken bunu net olarak görebiliyorsunuz.
Roma döneminin ortalarına ait mimarî anıtlar başka hiçbir yerde aynı yoğunlukta deneyimlenemeyecek kadar sağlam duruyor.

Görkemli şehir kapılar, anıtsal yapılar, hamam, ders ve imparatorluk salonları, Roma devrine ait tuvaletler, evlere su sağlayan çeşmeler, ticaret ve alışverişin yürütüldüğü alanlar, siyasi ve dini tören meydanları, kutsal alanlar, şehrin üst sınıf kişilerine ait evler büyük ölçüde korunmuş ve günümüzde gezilebiliyor.
Hristiyanlık tarihinde önemli bir yer tutan Meryem Kilisesi (Konsül Kilisesi), Hristiyanlık dininin ana hatlarının belirlendiği 431 yılı Konsül Toplantısının yapıldığı yer olması ile ünlü.
Celsus Kütüphanesi ve Hadrianus Çeşmesi antik kentin önemleri yerlerinden.
Pek adedimiz değildir ama Efes’i rehberle gezmenizi tavsiye ederim.
Göreceğiniz yapıların hikayesini dinlemek şart. En az yarım gün ayırmanız gerekiyor.
Yaz sıcağında sabah ilk saatlerde ziyaret etmenizi tavsiye ederim.
Yanınıza bol su ve şapka alın, güneş kremi kullanın.
Efes Antik Kenti giriş ücreti 40 TL.

Göz at: Efes’e nasıl gidilir

6. Meryem Ana Evi

Bülbül dağı üzerinde Efes Antik Kenti yakınlarındaki Meryem Ana Evi, tarihi, kültürel ve arkeolojik dokusuyla hem Hıristiyanların hem de Müslümanların en çok rağbet gösterdiği kutsal bir yer.
Papa IV. Paul tarafından Hristiyan dünyası için resmi bir hac merkezi olarak ilan edilen Meryem Ana Evi’ni her yıl on binlerce Katolik Hristiyan hacı olmak amacıyla ziyaret ediyor.
Hz. Meryem’in, Hz. İsa’nın annesi olarak kabul ve ilan edildiği bu evde St. John ile birlikte yaşamının son yıllarını geçirdiğine de inanılıyor.

Rivayete göre, Alman rahibe A. Katherina Emerich’in rüyasında gördükleri araştırılarak bulunan ev, sonrasında hastalara şifa aranan, adaklar adanan kutsal bir mabet haline gelmiş.
Hıristiyan dünyasında 15 Ağustos tarihinde Meryem’in göğe yükseldiğine inanılıyor ve Meryem Ana Evi’nin bahçesinde geleneksel olarak bu tarihte her yıl ayin düzenleniyor.
Hristiyanlar burada mum yakıp, para, aşk ve mutluluğu simgeleyen üç çeşmeden ayrı ayrı su içerek hacı oluyor.

7. Yedi Uyuyanlar Mağarası

Efes Antik Kentinin bulunduğu dağın arka yamacında yer alan Yedi Uyuyanlar, MS 5 ve 6. yüzyıllarda yapıldığı düşünülen bir dini merkez.
Eshab-ı Kehf mağaralarından biri olduğu da iddia ediliyor.
Rivayete göre Hıristiyanlığın resmi dini olarak kabulünden önce, putperestlerden kaçarak Panayır Dağı eteklerine sığınan yedi genç, burada uykuya dalmış.
İki yüzyıl sonra uyandıklarında ise Hıristiyanlığın resmi din olduğunu görmüşler.
Bu mucizevi olaydan ötürü mukaddes kişiler olarak kabul edilen 7 genç öldükten sonra yine bu mağaraya gömülürler.

Günümüzde ise kazılarda ortaya çıkarılan yapı oldukça büyük abidevi boyutlarda olup çoğu kaya oyma mezar buluntularına, iki kilise ile katakomplara rastlanmış.
Dünya üzerinde Yedi Uyurlar’ın kendi sınırları içinde olduğunu iddia eden 33 yer var.
Hristiyan kaynaklarının çoğunda esas mağara olarak Efes’teki bu Yedi Uyurlar Mağarası geçiyor.

8. Görkemli Kentin Zengin Müzesi Efes Arkeoloji Müzesi

Efes Arkeoloji Müzesi Selçuk merkezinde yer alıyor.
Türkiye’nin en çok ziyaret edilen müzelerinden biri. Efes ve yakın çevresinde bulunan Miken, Arkaik, Klasik, Hellenistik, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı devirlerine ait yaklaşık 50 bin eserin bulunduğu müzede sergilenen en özgün parça Efes Artemis Heykeli. Artemis, doğurganlığın ve bereketin sembolü olan bir ana tanrıça.
Yunuslu Eros Heykeli, Sokrates Başı, İsis Heykeli ve Priapos Heykeli Efes Müzesinin dünyaca tanınmış ünlü eserlerinden bazıları. Efes Müzesi giriş ücreti 10 TL.
Hemen bitişiğinde, 16. yüzyılda Saadet Hatun tarafından yaptırılmış Türkiye’nin ilk hamam müzesi Saadet Hatun Hamam Müzesi yer alıyor.

9. Çetin Maket Köy

çetin maket köy Selçuk gezilecek yerler

Nazmiye ve Ayhan Çetin çifti, el yapımı bebekler ve maket köylerle Selçuk’ta kurdukları köy müze görmeye değer şirinlikte.
Pamucak yol ayrımından 300 metre ileride, “Maket Köy” totemiyle karşılaşırsanız tereddüt etmeden durun ve ziyaret edin.
Köy yaşamını minyatür maketlerle gözler önüne seriyor.
Yün eğiren kilim dokuyan köylü kadınlar, kalabalık düğünler, kız kaçırma, asker uğurlama, bulgur ayıklama gibi günlük işlerin ve geleneklerinin canlandırıldığı bölümlerin hikayelerini Ayhan Çetin’den dinleyin.

10. Pamucak Plajı (Efes Plajı)

pamucak selçuk

Pamucak Plajı, Efes Plajı olarak da bilinen ve Selçuk’a 8 km, Efes Antik Kenti’ne ise 6 km mesafede bulunan 11 km uzunluğa sahip şahane bir plaj.
Altın kumlu sahilin genişliği yaklaşık 80 metre. Kumsalın Türkiye’nin en uzun kumsallarından biri.
Sahilin ortalarına doğru Küçük Menderes Nehri denizle buluşuyor.
Pamucak Sahili, Mavi Bayraklı temiz denizi ve kumlu yapısıyla olduğu kadar su sporları ve kamp yapmaya uygun olmasıyla da oldukça tercih ediliyor.
Pamucak’ta pek çok turistik tesisin yanı sıra, orman içi piknik alanı, kamp alanı ile beş yıldızlı oteller yer alıyor.

11. Çamlık Lokomotif Müzesi

çamlık lokomotif müzesi

Selçuk’tan Aydın karayoluna (otoyola değil) yöneldikten 8 km sonra Çamlık Köyü’nde ilginç bir açık hava müzesiyle karşılaşıyorsunuz.
Eski buharlı lokomotiflerin ve vagonların sergilendiği Çamlık Lokomotif Müzesi‘nde 70-80 yıllık emekliye ayrılmış lokomotif trenler sergileniyor.
Hayranlık yaratacak lokomotif ve vagonları görebiliyorsunuz.
Atatürk’ün şahsına tahsis edilen vagon da bu müzede sergileniyor. Giriş ücreti 5 TL, müze kart geçmiyor.

12. Ege’nin en güzel köyü Şirince

selçuk gezilecek yerler şirince

Şirince, İzmir’e 85, Selçuk’a 8 km uzakta yer alan şirin bir Rum köyü. İncir, zeytin ve servi ağaçlarının süslediği bir tepeye, birbirinin manzarasını kesmeyecek şekilde inci gibi dizilmiş.
Asma balkonlu beyaz badanalı köy evlerinin tümü 2 katlı.
Araç girmeyen, labirent gibi uzayan taş döşeli sokaklarında kaybolmak yapmanız gereken ilk şey olsun.
Köyde geriye kalmış iki kiliseden biri olan St. John Baptist Kilisesi’ni görün.

Köylü teyzelerin elinden otlu gözlemelerden yiyin, ev yapımı tarhana, salça ve dağdan toplanan kekiklerden alın. El emeği iğne oyalı örtüler, şallar, bez bebekler, seramik süsler alınabilir.
Meyveli şarapları ünlü olsa da ben sevmem.
Şaraplar Şirince şarabı değil zaten.
Meyve şurubu katılarak hazırlanan kötü şaraplar yerine nar suyu için.