Koronavirüs (Corona Virüsü) Nasıl Tedavi Edilir?
Koronavirüsün yeni suşu (SARS-CoV-2/COVID-19 ya da eski adıyla 2019-nCoV) dünyaya yayıldığı için, solunum yolu hastalığı belirtilerinin virüs kaptığın anlamına gelmesinden korkuyor olabilirsin. Nezle ya da grip gibi sıradan bir solunum yolu enfeksiyonu geçiriyor olman daha büyük bir ihtimal olsa da her ihtimale karşı belirtileri ciddiye alman ve doktorunla bağlantıya geçmen önemlidir.
Hastaysan doktorun ihtiyacın olan tedaviyi almanı sağlayacaktır.
Yöntem Belirtileri Tanımak
1
Balgamlı ya da balgamsız öksürüğe karşı hazırlıklı ol. Koronavirüs bir solunum yolu enfeksiyonu olsa da nezle ya da grip gibi enfeksiyonlar kadar belirtiye yol açmaz. Balgamlı ya da balgamsız öksürük sık görülen bir belirtidir. Öksürüyorsan ve son zamanlarda özellikle Çin’e[1], Güney Kore’ye[2], İtalya’ya[3], İran’a[4] ya da Japonya’ya[5]) seyahat ettiysen veya hastalık kapmış olma ihtimali olan biriyle temas ettiysen doktorunu ara.[6]
Öksürüyorsan diğerlerine hastalık bulaştırmamak için ağzını bir kâğıt mendille ya da kolunla kapat. Başkalarını hasta edebilecek damlacıkları içeriye hapsetmek için bir tıbbi maske de takabilirsin.
Hastayken enfeksiyon ve komplikasyonlar açısından yüksek risk grubunda bulunan kişilerden, örneğin 65 yaş ve üstündekilerden, bebeklerden, çocuklardan, hamile kadınlardan ve bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar kullananlardan uzak dur.
2
Ateşin olup olmadığını anlamak için vücut ısını ölç. Koronavirüsün bu yeni suşu çoğunlukla ateşe neden olur. Vücut ısını ölçmek için bir termometre kullan; ateşin 38°C’nin üzerindeyse ateşin var demektir. Ateşin varsa buna neyin sebep olduğunu anlamak için doktorunla bağlantıya geç ve tıbbi bakım almanın dışında evde kal.[7]
Ateşin varken büyük ihtimalle sende bulunan hastalığı bulaştırabilirsin. Evde kalarak diğer insanları koru.
Ateşin, birçok hastalığın belirtisi olduğunu aklında bulundur, o yüzden bu, illaki koronavirüs taşıdığın anlamına gelmez.
3
Solunum güçlüğü çekiyorsan hemen doktoruna git. Koronavirüsün bu yeni suşunun sık görülen en son belirtisi nefes darlığıdır. Solunum problemleri her zaman ciddi bir belirti olduğu için, ihtiyacın olan tedaviyi almak için doktoruna ya da bir acil servise git. Koronavirüs olsun ya da olmasın, ciddi bir hastalığın olabilir.[8]
Dünya Sağlık Örgütü’ne (DSÖ) göre, koronavirüsün bu yeni suşu zatürre gibi ciddi komplikasyonlara neden olabilir. Solunum problemleri yaşıyorsan her ihtimale karşı hemen doktoruna git.[9]
Dikkat: Bağışıklık sistemi zayıf olan ya da kanser, kalp veya şeker hastalığı gibi mevcut tıbbi rahatsızlığı olan insanlar ölümcül olma potansiyeline sahip koronavirüs enfeksiyonu karşısında daha savunmasızdır.[10] Bebeklerin ve yaşlıların da bronşit ya da zatürre gibi komplikasyonlar geliştirme riski yüksektir.[11] Eğer sen ya da bir yakının riskli durumdaysa enfekte olmuş insanlara ya da hayvanlara maruz kalmamak için büyük özen göster.
4
Başka belirtilerin varsa bunun büyük ihtimalle koronavirüs olmadığını unutma. Mart 2020 itibarıyla Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi ve DSÖ, koronavirüsün sık görülen belirtilerinin öksürük, ateş ve nefes darlığı olduğunu bildirdi. Boğaz ağrısı, burun akması, baş ağrısı ya da vücut ağrıları büyük ihtimalle nezle ya da grip gibi daha sık görülen bir solunum yolu enfeksiyonun olduğu anlamına geliyor. Belirtilerin seni endişelendiriyorsa doktoruna danış.[12]
Endişelenmen anlaşılır bir şeydir ama ateş, öksürük ve nefes darlığından başka belirtilerin varsa koronavirüs taşıman uzak bir ihtimal.
Yöntem 2 Tıbbi Yardım Almak
1
Koronavirüs enfeksiyonu kaptığını düşünüyorsan hemen doktorunu ara. Ciddi bir koronavirüs enfeksiyonu hayati tehlike yaratabileceğinden hasta olabileceğini düşünüyorsan belirtilerini ciddiye al. Koronavirüs için test yaptırman gerektiğini düşünüyor mu diye öğrenmek için doktorunu ara. Doktoruna belirtilerini anlat ve son zamanlarda yolculuk yaptıysan, hasta olabilecek biriyle ya da muhtemelen enfekte bir hayvanla temas ettiysen ona söyle. Doktorunun test için gelmene ya da evde kalıp belirtilerini izlemene dair verdiği tavsiyeye uy.[13]
Sende bir koronavirüs enfeksiyonu olabileceğini, muayenehaneye gitmeden önce oradaki çalışanlara bildir. Böylece personel, hastalığı başka hastalara yaymanı önlemek için gerekli önlemleri alabilir.
2
Doktorun seni koronavirüs enfeksiyonuna karşı test etmesine izin ver.
Doktorun, koronavirüs taşıdığını düşünürse test yapılırken seni muayenehanesinde ya da hastanede karantina altına alabilir. Sonra, Amerika Birleşik Devletleri’ndeysen Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi’yle ya da Amerika Birleşik Devletleri’nde değilsen ülkenin ulusal toplum sağlık merkeziyle bağlantıya geçecektir. Doktorun ya da bir kamu sağlığı uzmanı, koronavirüs testi için balgamından örnek alacak ya da kan alacaktır .[14]
Durumuna bağlı olarak doktorun evde kendini izole etmene izin verebilir. Ama, koronavirüsü diğer hastalara yaymanı önlemek için büyük ihtimalle izole edileceksin.
Doktor, senden aldığı örneği muayenehanesinde test edemez. Testi, Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi ya da ulusal sağlık kuruluşu yapacak.
3
Doktorun tedavi talimatlarını özenle takip et. Koronavirüs enfeksiyonları için henüz spesifik bir tedavi bulunmuyor. Bu, antibiyotiklerle tedavi edilemeyen viral bir enfeksiyondur. Eğer doktor koronavirüs teşhisi koyarsa hastaneye yatmanı gerektiren ciddi belirtiler olmadığı sürece seni evine yollayacaktır. Kendine nasıl bakacağını ve hastalığın başkalarına bulaşmasını nasıl önleyeceğini doktora sor.[15]
Doktorun sendeki belirtilerin tedavisi için ilaç yazabilir ya da tavsiye edebilir. Virüsü öldürebilen ya da iyileştirebilen bir ilaç bulunmuyor, o yüzden tek yapabileceğin kendine bakmak ve hastalığın geçmesini beklemek.
Doktoruna ne beklemen gerektiğini, daha başka tedavi için (örneğin belirtiler kötüleşir ya da yeni belirtiler ortaya çıkarsa) geri gelmen gerekip gerekmediğini, gerekiyorsa bunun ne zaman olacağını sor.
4
Evde kal ve mümkün olduğunca dinlen. Bolca dinlenmek vücudunun enfeksiyonla mücadelesi ve toparlanman için elzemdir. Dahası, evde kalmak enfeksiyonu başkalarına yaymana da engel olur. Enfekte olduğun dönemde okula ya da işe gitmeyip evde kal ve yorucu ev aktivitelerinden kaçın. Uyuyabildiğin kadar uyu.[16]
Normal faaliyetlerine ne zaman dönebileceğin konusunda doktordan tavsiye iste. Doktor, belirtiler kaybolduktan sonra 10 gün ve hatta daha uzun süre beklemeni önerebilir.[17]
5
Ağrıya ve ateşe karşı reçetesiz satılan ilaçları kullan. Eğer vücut ağrısı, baş ağrısı ya da yüksek ateş gibi belirtiler sergiliyorsan parasetamol (Tylol), ibuprofen (Motrin, Advil) ya da naproksen (Aleve) gibi ilaçlar seni rahatlatabilir. Yaşın 18’den büyükse ağrı kesici ve ateş düşürücü olarak aspirin de kullanabilirsin.[18]
Çocuklara ve 18 yaş altı ergenlere asla aspirin verme çünkü Reye Sendromu adında, ölümcül olabilecek bir hastalığa yol açma olasılığı vardır.
İlaçların dozunu mutlaka etiketine ya da doktorun veya eczacının önerisine uyarak belirle. Herhangi bir ilaç kullanmadan önce doktora hamile olduğunu ya da bebek emzirdiğini söyle.
6
Öksürüğünü hafifletmek için hava nemlendirici kullan. Bir hava nemlendirici genzini, akciğerlerini ve burun yolunu rahatlatmana yardımcı olabilir. Ayrıca mukusun seyrelmesine ve öksürüklerinin daha çok balgam sökmesine yardım eder. Bir tanesini gece yatağının yanında ve diğerini gündüz boyunca en çok zaman geçirdiğin yerde bulundur.[19]
Sıcak bir duş almak ya da sıcak su akarken banyoda oturmak seni rahatlatabilir, sinüslerindeki ve akciğerlerindeki mukusu gevşetmeye yardımcı olabilir.
7
Bolca sıvı al. Hastayken insan kolayca susuz kalabilir. Koronavirüsten iyileşirken dehidrasyonla mücadele etmek ve konjesyonu azaltmak için sürekli su, meyve suyu ya da diğer şeffaf sıvıları yudum yudum iç.[20]
Et suyu, çay ya da limonlu ılık su gibi sıvılar özellikle de öksürüğün ve boğaz ağrın varsa rahatlatıcı olabilir.
8
Belirtiler ciddileşirse acil tıbbi yardım al. Endişelenmemeye çalış ama koronavirüs, hayatı tehdit eden ciddi belirtilere ve zatürreye yol açabilir. Soluk almada güçlük ya da göğüs ağrısı gibi ciddi belirtiler ortaya çıkarsa hastanelerin acil servisine git ya da acil yardım çağır.[21]
Koronavirüs enfeksiyonlarının en yaygın komplikasyonu zatürredir. Zatürre belirtileri arasında göğüs ağrısı, öksürme, yüksek ateşe eşlik eden üşüme ya da titreme nöbetleri, nefes darlığı, bitkinlik ve bulantı ya da kusma bulunur.[22]
Yöntem 3 Koronavirüs Enfeksiyonlarını Önlemek
1
Ellerini ılık su ve sabunla düzenli olarak yıka. el yıkamak koronavirüsün ve diğer hastalıkların yayılmasını önlemenin en iyi yoludur. Ellerini gün boyu sık sık, özellikle hareketin yoğun olduğu yüzeylere (örneğin umumi tuvaletlerdeki kapı kollarına ya da tren veya otobüslerdeki tutma yerlerine) ya da potansiyel olarak enfekte olmuş insanlara ya da hayvanlara dokunduktan ılık su ve sabunla temizle. Ellerini en az 20 saniye yıka ve parmaklarının arasını temizlemeyi ihmal etme.[23]
Yeterince uzun yıkadığından emin olmak için, ellerini yıkarken “İyi ki Doğdun” şarkısını söylemeyi dene.
2
Gözlerine, burnuna ve ağzına dokunmaktan kaçın. Koronavirüs ailesindekiler gibi solunum yolu virüsleri vücuduna gözlerindeki, burnundaki ve ağzındaki mukoz membranlar yoluyla girer. Ellerini, özellikle de yakın zamanda yıkamadıysan yüzünden uzak tutarak kendini koruyabilirsin.[24]
3
Hem evdeki hem de dışarıdaki nesneleri ve yüzeyleri temizle ve dezenfekte et. Genel olarak hastalıkların yayılmasını önlemeye yardım etmek için, çok dokunulan yüzeyleri temizle. Eşyaları ve yüzeyleri temiz tutmak için 4 litre ılık suyla karıştırılmış 1 su bardağı (240 ml) çamaşır suyu veya dezenfektan mendil ya da sprey kullan. Dezenfektanın etkili bir şekilde işe yaraması için yüzeyin yaklaşık 10 dakika ıslak kalmasına dikkat et.[25]
Evdeki biri hastaysa tabakları ve çatal bıçakları hemen sıcak su ve deterjanla yıka. Ek olarak, yatak örtüsü ve yastık kılıfı gibi kirlenmiş olabilecek her şeyi sıcak suda yıka.
4
Enfekte olmuş insanlarla temasını en aza indir. Koronavirus, enfekte kişiden saçılan damlacıklarla yayılır. Hasta biri öksürdükten sonra bu damlacıkları kolayca soluyabilirsin. Birisinin öksürdüğünü görürsen ya da sana hasta olduklarını söylerse o kişiden nazikçe ve saygılı bir şekilde uzaklaş. Ek olarak, aşağıdaki bulaşma yollarından kaçınmaya çalış:[26]
Enfekte olmuş kişiyle yakın kişisel temasta bulunarak. Mesela kucaklaşmakla, öpüşmekle, el sıkışmakla ya da uzun süre aynı ortamda bulunmakla (otobüste ya da uçakta yanında oturmak gibi)
Enfekte olmuş kişiyle fincanını, çatal bıçağını ya da kişisel eşyalarını paylaşmakla
Enfekte olmuş kişiye dokunduktan sonra elini gözlerine, burnuna ya da ağzına götürmekle
Enfekte dışkıya temas etmekle (mesela hasta bir bebeğin ya da küçük çocuğun bezini değiştirirken)
5
Çiftlik hayvanlarından ve vahşi hayvanlardan uzak dur. Birçok koronavirüs hayvanlardan insanlara geçer. Özellikle koronavirüs problemi yaşanan yerlerde hayvanlarla temas ettiysen daima ellerini dikkatlice yıka.[27]
Özellikle de hasta olduğu bariz biçimde anlaşılan hayvanlarla temastan kaçınmaya özen göster.
Hayvandan insana koronavirüs bulaşması ender sayılır ama virüs değişirse gerçekleşebilir.
6
Eti ve diğer hayvan ürünlerini çok iyi biçimde pişir. Hastalıklı ya da iyi hazırlanmamış eti ya da sütü tüketerek koronavirüs enfeksiyonuna ve diğer hastalıklara yakalanmak mümkündür. Çiğ ya da pastörize edilmemiş hayvan ürünlerini tüketmekten kaçın ve çiğ ya da işlem görmemiş etin ya da sütün temas ettiği tüm yüzeyleri, çatal bıçağı ve ellerini daima yıka.[28]
7
Eğer hastaysan her aksırmanda ya da öksürmende ağzını kapa. Koronavirüs enfeksiyonuna yakalanmış insanlar hastalığı aksırıp öksürerek yayarlar. Eğer virüse yakalandıysan öksürdüğün ya da aksırdığın zaman burnunu ve ağzını bir kâğıt ya da kumaş mendil veya yüz maskesiyle kapatarak diğer insanları güvende tutabilirsin.[29]
Kullanılmış kâğıt mendilleri hemen at, ardından ellerini sabun ve ılık suyla yıka.
Eğer ansızın öksürük ya da aksırık nöbetine yakalanırsan ve elinin altında bir kâğıt mendil yoksa burnunu ve ağzını elinle değil de dirseğinin içiyle kapat. Böylece bir şeylere dokunduğunda virüsü yayma ihtimalin azalır.
8
Başka ülkelere gitmeyi planlıyorsan yayınlanan yolculuk uyarılarını dikkate al.
Eğer yurt dışına gitmeyi planlıyorsan yaşadığın ülkenin ilgili web sitesine bakarak, gitmeyi planladığın yerde koronavirüsün tehlikeli suşlarının aktif olup olmadığını öğren. Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi’nin (CDC) ya da Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) web sitelerini de kontrol edebilirsin. Bu web siteleri yolculuklarda kendini nasıl koruyabileceğine dair tavsiyeler sunabilir.[30]
Genllikle,dünyanın çoğu yerine seyahat etmek güvenlidir. Ama, koronavirüsü salgını olan yerlere, özellikle Çin’e[31], Güney Kore’ye[32], İtalya’ya[33], İran’a[34] ya da Avrupa’ya[35]yolculuk ediyorsan risk altında olabilirsin.
Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi ve dünyanın her yanındaki diğer bazı sağlık örgütleri şu an Çin’in Wuhan şehrinde ortaya çıkan COVID-19 salgınını gözlemliyor. Şubat 2020 itibarıyla Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi gerekli olmadıkça Çin’e gitmekten kaçınmayı tavsiye ediyor. Çin’e gitmek zorundaysan hayvanlardan, hayvan pazarlarından ve hasta insanlardan uzak dur.[36]
Hastaysan doktorun ihtiyacın olan tedaviyi almanı sağlayacaktır.
Yöntem Belirtileri Tanımak
1
Balgamlı ya da balgamsız öksürüğe karşı hazırlıklı ol. Koronavirüs bir solunum yolu enfeksiyonu olsa da nezle ya da grip gibi enfeksiyonlar kadar belirtiye yol açmaz. Balgamlı ya da balgamsız öksürük sık görülen bir belirtidir. Öksürüyorsan ve son zamanlarda özellikle Çin’e[1], Güney Kore’ye[2], İtalya’ya[3], İran’a[4] ya da Japonya’ya[5]) seyahat ettiysen veya hastalık kapmış olma ihtimali olan biriyle temas ettiysen doktorunu ara.[6]
Öksürüyorsan diğerlerine hastalık bulaştırmamak için ağzını bir kâğıt mendille ya da kolunla kapat. Başkalarını hasta edebilecek damlacıkları içeriye hapsetmek için bir tıbbi maske de takabilirsin.
Hastayken enfeksiyon ve komplikasyonlar açısından yüksek risk grubunda bulunan kişilerden, örneğin 65 yaş ve üstündekilerden, bebeklerden, çocuklardan, hamile kadınlardan ve bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar kullananlardan uzak dur.
2
Ateşin olup olmadığını anlamak için vücut ısını ölç. Koronavirüsün bu yeni suşu çoğunlukla ateşe neden olur. Vücut ısını ölçmek için bir termometre kullan; ateşin 38°C’nin üzerindeyse ateşin var demektir. Ateşin varsa buna neyin sebep olduğunu anlamak için doktorunla bağlantıya geç ve tıbbi bakım almanın dışında evde kal.[7]
Ateşin varken büyük ihtimalle sende bulunan hastalığı bulaştırabilirsin. Evde kalarak diğer insanları koru.
Ateşin, birçok hastalığın belirtisi olduğunu aklında bulundur, o yüzden bu, illaki koronavirüs taşıdığın anlamına gelmez.
3
Solunum güçlüğü çekiyorsan hemen doktoruna git. Koronavirüsün bu yeni suşunun sık görülen en son belirtisi nefes darlığıdır. Solunum problemleri her zaman ciddi bir belirti olduğu için, ihtiyacın olan tedaviyi almak için doktoruna ya da bir acil servise git. Koronavirüs olsun ya da olmasın, ciddi bir hastalığın olabilir.[8]
Dünya Sağlık Örgütü’ne (DSÖ) göre, koronavirüsün bu yeni suşu zatürre gibi ciddi komplikasyonlara neden olabilir. Solunum problemleri yaşıyorsan her ihtimale karşı hemen doktoruna git.[9]
Dikkat: Bağışıklık sistemi zayıf olan ya da kanser, kalp veya şeker hastalığı gibi mevcut tıbbi rahatsızlığı olan insanlar ölümcül olma potansiyeline sahip koronavirüs enfeksiyonu karşısında daha savunmasızdır.[10] Bebeklerin ve yaşlıların da bronşit ya da zatürre gibi komplikasyonlar geliştirme riski yüksektir.[11] Eğer sen ya da bir yakının riskli durumdaysa enfekte olmuş insanlara ya da hayvanlara maruz kalmamak için büyük özen göster.
4
Başka belirtilerin varsa bunun büyük ihtimalle koronavirüs olmadığını unutma. Mart 2020 itibarıyla Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi ve DSÖ, koronavirüsün sık görülen belirtilerinin öksürük, ateş ve nefes darlığı olduğunu bildirdi. Boğaz ağrısı, burun akması, baş ağrısı ya da vücut ağrıları büyük ihtimalle nezle ya da grip gibi daha sık görülen bir solunum yolu enfeksiyonun olduğu anlamına geliyor. Belirtilerin seni endişelendiriyorsa doktoruna danış.[12]
Endişelenmen anlaşılır bir şeydir ama ateş, öksürük ve nefes darlığından başka belirtilerin varsa koronavirüs taşıman uzak bir ihtimal.
Yöntem 2 Tıbbi Yardım Almak
1
Koronavirüs enfeksiyonu kaptığını düşünüyorsan hemen doktorunu ara. Ciddi bir koronavirüs enfeksiyonu hayati tehlike yaratabileceğinden hasta olabileceğini düşünüyorsan belirtilerini ciddiye al. Koronavirüs için test yaptırman gerektiğini düşünüyor mu diye öğrenmek için doktorunu ara. Doktoruna belirtilerini anlat ve son zamanlarda yolculuk yaptıysan, hasta olabilecek biriyle ya da muhtemelen enfekte bir hayvanla temas ettiysen ona söyle. Doktorunun test için gelmene ya da evde kalıp belirtilerini izlemene dair verdiği tavsiyeye uy.[13]
Sende bir koronavirüs enfeksiyonu olabileceğini, muayenehaneye gitmeden önce oradaki çalışanlara bildir. Böylece personel, hastalığı başka hastalara yaymanı önlemek için gerekli önlemleri alabilir.
2
Doktorun seni koronavirüs enfeksiyonuna karşı test etmesine izin ver.
Doktorun, koronavirüs taşıdığını düşünürse test yapılırken seni muayenehanesinde ya da hastanede karantina altına alabilir. Sonra, Amerika Birleşik Devletleri’ndeysen Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi’yle ya da Amerika Birleşik Devletleri’nde değilsen ülkenin ulusal toplum sağlık merkeziyle bağlantıya geçecektir. Doktorun ya da bir kamu sağlığı uzmanı, koronavirüs testi için balgamından örnek alacak ya da kan alacaktır .[14]
Durumuna bağlı olarak doktorun evde kendini izole etmene izin verebilir. Ama, koronavirüsü diğer hastalara yaymanı önlemek için büyük ihtimalle izole edileceksin.
Doktor, senden aldığı örneği muayenehanesinde test edemez. Testi, Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi ya da ulusal sağlık kuruluşu yapacak.
3
Doktorun tedavi talimatlarını özenle takip et. Koronavirüs enfeksiyonları için henüz spesifik bir tedavi bulunmuyor. Bu, antibiyotiklerle tedavi edilemeyen viral bir enfeksiyondur. Eğer doktor koronavirüs teşhisi koyarsa hastaneye yatmanı gerektiren ciddi belirtiler olmadığı sürece seni evine yollayacaktır. Kendine nasıl bakacağını ve hastalığın başkalarına bulaşmasını nasıl önleyeceğini doktora sor.[15]
Doktorun sendeki belirtilerin tedavisi için ilaç yazabilir ya da tavsiye edebilir. Virüsü öldürebilen ya da iyileştirebilen bir ilaç bulunmuyor, o yüzden tek yapabileceğin kendine bakmak ve hastalığın geçmesini beklemek.
Doktoruna ne beklemen gerektiğini, daha başka tedavi için (örneğin belirtiler kötüleşir ya da yeni belirtiler ortaya çıkarsa) geri gelmen gerekip gerekmediğini, gerekiyorsa bunun ne zaman olacağını sor.
4
Evde kal ve mümkün olduğunca dinlen. Bolca dinlenmek vücudunun enfeksiyonla mücadelesi ve toparlanman için elzemdir. Dahası, evde kalmak enfeksiyonu başkalarına yaymana da engel olur. Enfekte olduğun dönemde okula ya da işe gitmeyip evde kal ve yorucu ev aktivitelerinden kaçın. Uyuyabildiğin kadar uyu.[16]
Normal faaliyetlerine ne zaman dönebileceğin konusunda doktordan tavsiye iste. Doktor, belirtiler kaybolduktan sonra 10 gün ve hatta daha uzun süre beklemeni önerebilir.[17]
5
Ağrıya ve ateşe karşı reçetesiz satılan ilaçları kullan. Eğer vücut ağrısı, baş ağrısı ya da yüksek ateş gibi belirtiler sergiliyorsan parasetamol (Tylol), ibuprofen (Motrin, Advil) ya da naproksen (Aleve) gibi ilaçlar seni rahatlatabilir. Yaşın 18’den büyükse ağrı kesici ve ateş düşürücü olarak aspirin de kullanabilirsin.[18]
Çocuklara ve 18 yaş altı ergenlere asla aspirin verme çünkü Reye Sendromu adında, ölümcül olabilecek bir hastalığa yol açma olasılığı vardır.
İlaçların dozunu mutlaka etiketine ya da doktorun veya eczacının önerisine uyarak belirle. Herhangi bir ilaç kullanmadan önce doktora hamile olduğunu ya da bebek emzirdiğini söyle.
6
Öksürüğünü hafifletmek için hava nemlendirici kullan. Bir hava nemlendirici genzini, akciğerlerini ve burun yolunu rahatlatmana yardımcı olabilir. Ayrıca mukusun seyrelmesine ve öksürüklerinin daha çok balgam sökmesine yardım eder. Bir tanesini gece yatağının yanında ve diğerini gündüz boyunca en çok zaman geçirdiğin yerde bulundur.[19]
Sıcak bir duş almak ya da sıcak su akarken banyoda oturmak seni rahatlatabilir, sinüslerindeki ve akciğerlerindeki mukusu gevşetmeye yardımcı olabilir.
7
Bolca sıvı al. Hastayken insan kolayca susuz kalabilir. Koronavirüsten iyileşirken dehidrasyonla mücadele etmek ve konjesyonu azaltmak için sürekli su, meyve suyu ya da diğer şeffaf sıvıları yudum yudum iç.[20]
Et suyu, çay ya da limonlu ılık su gibi sıvılar özellikle de öksürüğün ve boğaz ağrın varsa rahatlatıcı olabilir.
8
Belirtiler ciddileşirse acil tıbbi yardım al. Endişelenmemeye çalış ama koronavirüs, hayatı tehdit eden ciddi belirtilere ve zatürreye yol açabilir. Soluk almada güçlük ya da göğüs ağrısı gibi ciddi belirtiler ortaya çıkarsa hastanelerin acil servisine git ya da acil yardım çağır.[21]
Koronavirüs enfeksiyonlarının en yaygın komplikasyonu zatürredir. Zatürre belirtileri arasında göğüs ağrısı, öksürme, yüksek ateşe eşlik eden üşüme ya da titreme nöbetleri, nefes darlığı, bitkinlik ve bulantı ya da kusma bulunur.[22]
Yöntem 3 Koronavirüs Enfeksiyonlarını Önlemek
1
Ellerini ılık su ve sabunla düzenli olarak yıka. el yıkamak koronavirüsün ve diğer hastalıkların yayılmasını önlemenin en iyi yoludur. Ellerini gün boyu sık sık, özellikle hareketin yoğun olduğu yüzeylere (örneğin umumi tuvaletlerdeki kapı kollarına ya da tren veya otobüslerdeki tutma yerlerine) ya da potansiyel olarak enfekte olmuş insanlara ya da hayvanlara dokunduktan ılık su ve sabunla temizle. Ellerini en az 20 saniye yıka ve parmaklarının arasını temizlemeyi ihmal etme.[23]
Yeterince uzun yıkadığından emin olmak için, ellerini yıkarken “İyi ki Doğdun” şarkısını söylemeyi dene.
2
Gözlerine, burnuna ve ağzına dokunmaktan kaçın. Koronavirüs ailesindekiler gibi solunum yolu virüsleri vücuduna gözlerindeki, burnundaki ve ağzındaki mukoz membranlar yoluyla girer. Ellerini, özellikle de yakın zamanda yıkamadıysan yüzünden uzak tutarak kendini koruyabilirsin.[24]
3
Hem evdeki hem de dışarıdaki nesneleri ve yüzeyleri temizle ve dezenfekte et. Genel olarak hastalıkların yayılmasını önlemeye yardım etmek için, çok dokunulan yüzeyleri temizle. Eşyaları ve yüzeyleri temiz tutmak için 4 litre ılık suyla karıştırılmış 1 su bardağı (240 ml) çamaşır suyu veya dezenfektan mendil ya da sprey kullan. Dezenfektanın etkili bir şekilde işe yaraması için yüzeyin yaklaşık 10 dakika ıslak kalmasına dikkat et.[25]
Evdeki biri hastaysa tabakları ve çatal bıçakları hemen sıcak su ve deterjanla yıka. Ek olarak, yatak örtüsü ve yastık kılıfı gibi kirlenmiş olabilecek her şeyi sıcak suda yıka.
4
Enfekte olmuş insanlarla temasını en aza indir. Koronavirus, enfekte kişiden saçılan damlacıklarla yayılır. Hasta biri öksürdükten sonra bu damlacıkları kolayca soluyabilirsin. Birisinin öksürdüğünü görürsen ya da sana hasta olduklarını söylerse o kişiden nazikçe ve saygılı bir şekilde uzaklaş. Ek olarak, aşağıdaki bulaşma yollarından kaçınmaya çalış:[26]
Enfekte olmuş kişiyle yakın kişisel temasta bulunarak. Mesela kucaklaşmakla, öpüşmekle, el sıkışmakla ya da uzun süre aynı ortamda bulunmakla (otobüste ya da uçakta yanında oturmak gibi)
Enfekte olmuş kişiyle fincanını, çatal bıçağını ya da kişisel eşyalarını paylaşmakla
Enfekte olmuş kişiye dokunduktan sonra elini gözlerine, burnuna ya da ağzına götürmekle
Enfekte dışkıya temas etmekle (mesela hasta bir bebeğin ya da küçük çocuğun bezini değiştirirken)
5
Çiftlik hayvanlarından ve vahşi hayvanlardan uzak dur. Birçok koronavirüs hayvanlardan insanlara geçer. Özellikle koronavirüs problemi yaşanan yerlerde hayvanlarla temas ettiysen daima ellerini dikkatlice yıka.[27]
Özellikle de hasta olduğu bariz biçimde anlaşılan hayvanlarla temastan kaçınmaya özen göster.
Hayvandan insana koronavirüs bulaşması ender sayılır ama virüs değişirse gerçekleşebilir.
6
Eti ve diğer hayvan ürünlerini çok iyi biçimde pişir. Hastalıklı ya da iyi hazırlanmamış eti ya da sütü tüketerek koronavirüs enfeksiyonuna ve diğer hastalıklara yakalanmak mümkündür. Çiğ ya da pastörize edilmemiş hayvan ürünlerini tüketmekten kaçın ve çiğ ya da işlem görmemiş etin ya da sütün temas ettiği tüm yüzeyleri, çatal bıçağı ve ellerini daima yıka.[28]
7
Eğer hastaysan her aksırmanda ya da öksürmende ağzını kapa. Koronavirüs enfeksiyonuna yakalanmış insanlar hastalığı aksırıp öksürerek yayarlar. Eğer virüse yakalandıysan öksürdüğün ya da aksırdığın zaman burnunu ve ağzını bir kâğıt ya da kumaş mendil veya yüz maskesiyle kapatarak diğer insanları güvende tutabilirsin.[29]
Kullanılmış kâğıt mendilleri hemen at, ardından ellerini sabun ve ılık suyla yıka.
Eğer ansızın öksürük ya da aksırık nöbetine yakalanırsan ve elinin altında bir kâğıt mendil yoksa burnunu ve ağzını elinle değil de dirseğinin içiyle kapat. Böylece bir şeylere dokunduğunda virüsü yayma ihtimalin azalır.
8
Başka ülkelere gitmeyi planlıyorsan yayınlanan yolculuk uyarılarını dikkate al.
Eğer yurt dışına gitmeyi planlıyorsan yaşadığın ülkenin ilgili web sitesine bakarak, gitmeyi planladığın yerde koronavirüsün tehlikeli suşlarının aktif olup olmadığını öğren. Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi’nin (CDC) ya da Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) web sitelerini de kontrol edebilirsin. Bu web siteleri yolculuklarda kendini nasıl koruyabileceğine dair tavsiyeler sunabilir.[30]
Genllikle,dünyanın çoğu yerine seyahat etmek güvenlidir. Ama, koronavirüsü salgını olan yerlere, özellikle Çin’e[31], Güney Kore’ye[32], İtalya’ya[33], İran’a[34] ya da Avrupa’ya[35]yolculuk ediyorsan risk altında olabilirsin.
Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi ve dünyanın her yanındaki diğer bazı sağlık örgütleri şu an Çin’in Wuhan şehrinde ortaya çıkan COVID-19 salgınını gözlemliyor. Şubat 2020 itibarıyla Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi gerekli olmadıkça Çin’e gitmekten kaçınmayı tavsiye ediyor. Çin’e gitmek zorundaysan hayvanlardan, hayvan pazarlarından ve hasta insanlardan uzak dur.[36]
Sosyete Karadeniz ~ Sosyete Sözler ~ Sosyete Trend ~ Sosyete Travel
Görüş Ve Düşüncelerinizi Yoruma Yazıp Diğer Kullanıcılarımızla Paylaşabilirsiniz
Görüş Ve Düşüncelerinizi Yoruma Yazıp Diğer Kullanıcılarımızla Paylaşabilirsiniz
Yorumlar
Yorum Gönder
Yorum yaparken:
1. İçerik konusuyla alakalı olmasına özen gösterin.
2. Aktif link bırakmayın. (Hemen silinir!)
3. Yazım ve dil bilgisi kurallarına uymaya çalışın lütfen.
Konu ile ilgili olmayan sorularınız için ise Blogger Yardım veya İletişim sayfalarını kullanınız.